Het werken als zzp’er in het onderwijs is populair, zowel bij scholen als bij leerkrachten. Het onderwijs kampt al jaren met personeelstekorten. Scholen kiezen daarom voor zzp-leerkrachten, ofwel flexleerkrachten, om snel vervanging te regelen bij ziekte, verlof of zwangerschapsverlof. Dit biedt flexibiliteit en voorkomt ook langdurige contractuele verplichtingen. Voor leerkrachten is werken als zelfstandige aantrekkelijk vanwege de vrijheid en de mogelijkheid om financieel voordeliger uit te komen door lagere premies en belastingdruk. Toch brengt deze constructie onzekerheden met zich mee, vooral nu de regelgeving rondom schijnzelfstandigheid en de handhaving van de wet DBA steeds strenger wordt.
Met de recente uitspraken van de Hoge Raad en de strengere controle sinds 1 januari 2025 door de Belastingdienst wordt de vraag steeds urgenter: kan het nog?
Werken als zzp’er in het onderwijs is nog steeds mogelijk is, maar de juridische situatie is complexer geworden. Er heerst onduidelijkheid. De Deliveroo-uitspraak legde al vast dat zelfstandigheid niet alleen contractueel moet worden afgesproken, maar ook in de praktijk aantoonbaar moet zijn.[1] Recent oordeelde de Hoge Raad in de Uber-zaak dat een werker zowel als zelfstandige als werknemer kan worden beschouwd, afhankelijk van de feitelijke omstandigheden​.[2] Dit betekent dat het niet alleen draait om de afspraken op papier, maar vooral om de manier waarop de samenwerking in de praktijk wordt uitgevoerd.
De Belastingdienst kijkt bij deze beoordeling naar meerdere factoren. Zo is een belangrijk punt de gezagsverhouding: heeft de school invloed op hoe de leerkracht zijn werk uitvoert? Ook wordt gekeken of de zzp’er zich economisch zelfstandig opstelt, bijvoorbeeld door voor meerdere opdrachtgevers te werken en zelf zijn tarieven te bepalen. In het onderwijs is de onafhankelijkheid vaak beperkt, waardoor de kans op herkwalificatie als werknemer toeneemt​.
Als zzp'ers als schijnzelfstandige worden bestempeld, kan dit grote gevolgen hebben. De Belastingdienst kan naheffingen, rente en boetes opleggen, zowel voor de school als de zzp’er. Nu sinds 1 januari 2025 de controles verder zijn aangescherpt, is de kans op herkwalificatie als werknemer toegenomen.
Voor zowel zzp-leerkrachten als scholen is het belangrijk om goed voorbereid te zijn op de veranderende regelgeving. Zzp’ers moeten zich bewust zijn van de risico’s en nadenken over hun positie: voldoen ze aan de criteria voor echte zelfstandigheid? Scholen die zzp’ers inhuren, moeten zorgvuldig nagaan of hun constructies juridisch houdbaar zijn en hoe ze de risico’s van naheffingen en boetes kunnen beperken.
[1] HR 24 maart 2023, ECLI:NL:HR:2023:443 (Deliveroo) https://uitspraken.rechtspraak.nl/details?id=ECLI:NL:HR:2023:443
[2] HR 21 februari 2025, ECLI:NL:HR:2025:319 (Uber) https://uitspraken.rechtspraak.nl/details?id=ECLI:NL:HR:2025:319
